វីដេអូបង្រៀនអំពីព្រះពុទ្ធសាសនាជាភាសាខ្មែរ | វគ្គ១៖ គំនិតជាកម្ម
28/08/2020 | ថយក្រោយ
រាត្រីសួស្តី ពុទ្ធបរិស័ទ និងសិស្សានុសិស្សនៃគួន យិន ស៊ីថា ទ្វារព្រះធម៌ ពីគ្រប់ទិសទី។ ថ្ងៃនេះលោកគ្រូកំពុងនិយាយជាមួយអ្នកអំពី “ព្រះពុទ្ធសាសនាជាភាសាសាមញ្ញ” ហើយអ្វីដែលសំខាន់បំផុតគឺដើម្បីឱ្យអ្នកបានត្រាស់ដឹងនិងយល់ពីធម្មជាតិរបស់អ្នក។
យើងម្នាក់ៗនៅលើលោកនេះ ពេលខ្លះមិនស្គាល់ខ្លួនឯង យើងអាចស្គាល់អ្នកដទៃបាន ប៉ុន្តែយើងមិនអាចស្គាល់ខ្លួនឯងបានទេ។ ដូចជាអ្នកដែលមានបញ្ហាច្រើនតែមិនដឹងខ្លួន គាត់ដឹងខ្លួនបន្តិចម្តងៗ ពេលមានគេប្រាប់គាត់ថា “អូ! កម្មផល និងហេតុ និងផល។ ដូច្នេះហើយ អ្នកណាដែលចង់រៀនពុទ្ធសាសនា ត្រូវចាប់ផ្តើមដោយការយល់ដឹងខ្លួនឯងពិតប្រាកដ បើអ្នកមិនស្គាល់ខ្លួនឯង អ្នកមិនដឹងថាតើអ្នកមានថាមពល និងសមត្ថភាពប៉ុណ្ណាដើម្បីធ្វើកិច្ចការជាក់លាក់ – ចំណង់អាហាររបស់អ្នកធំប៉ុនណាសព្វថ្ងៃនេះ និងអ្វី។ អ្នកអាចធ្វើបានក្នុងថ្ងៃនេះ … មានតែការយល់ពីខ្លួនឯងប៉ុណ្ណោះ ទើបអ្នកអាចយល់ពីអ្នកដទៃបាន។ ដូច្នេះ បើមនុស្សម្នាក់មិនចេះសមត្ថភាពផ្សេងៗដែលខ្លួនមាន ហើយមិនដឹងថាខ្លួនអាចធ្វើអ្វីបាន តើគាត់អាចយល់ព្រះពុទ្ធសាសនាបានដោយរបៀបណា? ដូច្នេះមានតែរៀនស្វែងយល់ខ្លួនឯងឱ្យពិតប្រាកដ ទើបអាចក្លាយជាមនុស្សល្អពេញមួយជីវិត។ មិនមែនត្រឹមតែជាព្រះពុទ្ធទេ សូម្បីតែមនុស្សក៏ត្រូវស្គាល់ខ្លួនឯងដែរថា តើខ្ញុំមានចំណុចខ្វះខាតប៉ុន្មាន? ខ្ញុំជាមនុស្សដែលងាយទទួលឥទ្ធិពលពីអ្នកដទៃ ខ្ញុំចូលចិត្តនិយាយពាក្យអ្នកដទៃ ពេលខ្ញុំចូលចិត្តអ្វីមួយ ខ្ញុំចាប់ផ្តើមធ្វើវា មុនពេលដែលខ្ញុំយល់ច្បាស់… នេះជាបញ្ហារបស់មនុស្ស។
ដូច្នេះ អ្នកដែលសិក្សាព្រះពុទ្ធសាសនាយ៉ាងពិតប្រាកដត្រូវយល់ពីខ្លួនឯងជាមុនសិន ទើបអាចគ្រប់គ្រងខ្លួនឯងបាន ក្រោយពីគ្រប់គ្រងខ្លួនឯងរួចហើយ ពួកគេអាចមានភាពមិនអាត្មានិយមគឺភ្លេចខ្លួន។ ដូច្នេះហើយ អ្នកដែលសិក្សាព្រះពុទ្ធសាសនា ត្រូវមានចិត្តស៊ូទ្រាំនឹងទុក្ខលំបាក តែងតែគិតពីអ្នកដទៃ និងធ្វើអ្វីៗគ្រប់យ៉ាងដើម្បីសត្វមានជីវិត។ ដូចជាម្តាយនៅផ្ទះដែរ គាត់តែងតែគិតពីកូន និងអ្នកដទៃជាខ្លាំង។ ដោយសារនាងយកចិត្តទុកដាក់នឹងអ្នកដទៃ ទើបគេគោរពអ្នកដទៃ។ តាមពិត មនុស្សដែលចេះគិតឲ្យអ្នកដទៃ មានអាណាចក្រគ្មានកំណត់រួចហើយ។ នៅពេលអ្នកបង្កើតមិត្ត ប្រសិនបើរឿងដំបូងដែលមនុស្សម្នាក់និយាយគឺខ្លួនគាត់ – និយាយអំពីអារម្មណ៍របស់គាត់ អំពីរបៀបដែលគាត់មាន នោះបុគ្គលនេះមិនមានអាណាចក្រគ្មានព្រំដែនទេ។
លុះត្រាតែអ្នកអាចលះបង់ខ្លួនឯងបាន ទើបអ្នកអាចយល់ច្បាស់អំពីសត្វមានជីវិតទាំងអស់។ កាលពីមុន មានសាវ័កជាច្រើនបានដើរតាមលោកម្ចាស់ ដើម្បីរៀនព្រះពុទ្ធសាសនា ពួកគេបានធ្វើសមាធិ សូត្រធម៌ និងសូត្រមន្តរៀងរាល់ថ្ងៃ ពួកគេបានសួរថា “តើខ្ញុំអាចក្លាយជាព្រះពុទ្ធបានដែរឬទេ?” ការធ្វើសមាធិហើយអ្នកមិនអាចក្លាយជាព្រះពុទ្ធដោយសូត្រព្រះសូត្រ “បន្ទាប់មកមានសិស្សជាច្រើនបានសួរទៅម្ចាស់ថា “តើខ្ញុំអាចក្លាយជាព្រះពុទ្ធបានដោយរបៀបណា?” គ្រូបានប្រាប់ពួកគេថា: “ដោយសារតែព្រះពុទ្ធមិនដែលគិតអំពីការក្លាយជាព្រះពុទ្ធ” ទស្សនវិជ្ជានេះប្រាប់យើង។ ៖ យើងគ្រាន់តែខំប្រឹងមិនសុំច្រូតទេ។ តើមនុស្សប៉ុន្មាននាក់អាចក្លាយជាមនុស្សគោរព? តើពុទ្ធសាសនិកអាចប្រែក្លាយខ្លួនទៅជាព្រះពោធិសត្វដោយរបៀបណា? ដោយសារតែគាត់គ្មានខ្លួនឯង។ គាត់មិនដែលគិតថា “តើខ្ញុំគួរធ្វើយ៉ាងណាថ្ងៃនេះ ដើម្បីអនាគតរបស់ខ្ញុំ កេរ្តិ៍ឈ្មោះរបស់ខ្ញុំ ប្រាក់ចំណេញរបស់ខ្ញុំ…
លុះត្រាតែអ្នកគ្មានរូបខ្លួនឯង ទើបអាចមានរូបព្រះពុទ្ធ។ តើមនុស្សអាត្មានិយមអាចមានរូបរាងដូចព្រះពុទ្ធដោយរបៀបណា? ដូច្នេះ ព្រះពុទ្ធមិនដែលគិតចង់ក្លាយជាព្រះពុទ្ធទេ ប៉ុន្តែព្រះអង្គបានក្លាយជាព្រះពុទ្ធ។ មនុស្សដែលមានចិត្តល្អមិនដែលគិតចង់ទាញយកប្រយោជន៍ពីអ្នកដទៃឡើយ ប៉ុន្តែនៅទីបំផុតគេក្លាយជាមនុស្សដែលគេគោរព។ តើព្រះពុទ្ធបានគិតអំពីអ្វី? ព្រះពុទ្ធបានគិតតែមួយគត់ថា តើធ្វើដូចម្តេចដើម្បីសង្គ្រោះសត្វមានជីវិត? តើធ្វើដូចម្តេចដើម្បីឲ្យទានដល់អ្នកដទៃ? តើយើងអាចធ្វើឲ្យចិត្តមនុស្សគ្រប់រូបពោរពេញដោយប្រាជ្ញា និងប្រាជ្ញាដោយរបៀបណា? ព្រះពុទ្ធ និងព្រះពោធិសត្វគិតអំពីវិធីជួយអ្នកដទៃ និងធ្វើអ្វីៗដែលងាយស្រួលដល់សត្វមានជីវិតជារៀងរាល់ថ្ងៃ។ បើយើងគិតពីការលះបង់ខ្លួនឯងរាល់ថ្ងៃ គិតច្រើនពីអ្នកដ៏ទៃ បម្រើអ្នកដ៏ទៃក្នុងគ្រប់យ៉ាង គិតរាល់ថ្ងៃថា “ខ្ញុំគួរធ្វើបន្ថែមទៀតដើម្បីគាត់ ខ្ញុំគួរជួយគាត់ ខ្ញុំគួរតែទទួលខុសត្រូវ” រួចផ្តល់ភាពស្ងៀមស្ងាត់ជារៀងរាល់ថ្ងៃ។ បុគ្គលមិនអួតអាងអំពីខ្លួនទេ តែចេះយោគយល់អធ្យាស្រ័យ និងអភ័យទោសក្នុងស្មារតីទទួលខុសត្រូវ បុគ្គលមិនមានសេចក្តីប្រាថ្នា ឬសេចក្តីលោភក្នុងការសិក្សាពុទ្ធសាសនា។ បុគ្គលដែលឲ្យដោយមិនចង់បានជាអនាគតពោធិសត្វ។
ក្នុងនាមជាមនុស្ស មិនថាយើងធ្វើអ្វីក៏ដោយ យើងមិនគួរស្រមៃថា “អ្វីដែលខ្ញុំអាចធ្វើបាន ខ្ញុំនឹងក្លាយទៅជានាពេលអនាគត អ្វីដែលខ្ញុំចង់ទទួលបាន” អ្វីគ្រប់យ៉ាងគ្រាន់តែជាសុបិនប៉ុណ្ណោះ។ ក្នុងលោកនេះ មានតែការប្រព្រឹត្តចំពោះសត្វលោកដោយស្មោះ ស្រឡាញ់សត្វទាំងអស់ដោយស្មោះ និងសប្បុរសចំពោះអ្នកដ៏ទៃដោយស្មោះទេ ទើបអាចលះបង់ចិត្តព្រះពុទ្ធទាំងស្រុងបាន លោកអ្នកនឹងទទួលបានព្រះពុទ្ធនិស្ស័យរបស់សត្វលោក ព្រោះលោកបានសង្គ្រោះព្រះពុទ្ធធម្មជាតិ សត្វ។ មនុស្សជាច្រើននិយាយជារៀងរាល់ថ្ងៃថា “ខ្ញុំចង់ក្លាយជាព្រះពុទ្ធ ខ្ញុំចង់សម្រេចក្នុងជីវិតនេះ ខ្ញុំចង់ទទួលបាន… ខ្ញុំអាចសម្រេចបានក្នុងជីវិតនេះ ខ្ញុំអាចផ្លាស់ប្តូរខ្លួនឯងបាន” តាមពិតព្រះពុទ្ធមិនមានបែបនេះទេ។ តម្រូវការមួយ។ ព្រោះថា ទោះមានរឿងអ្វីកើតឡើងក៏ដោយ ព្រះពុទ្ធមិនប្រាថ្នាអ្វីមកលើយើងឡើយ ដូច្នេះហើយ នៅពេលដែលយើងធ្វើកិច្ចការ ឬប្រព្រឹត្តិដោយខ្លួនឯង យើងមិនគួររៀបចំផែនការសម្រាប់ខ្លួនយើងជានិច្ចឡើយ។ សម្រាប់អ្នកដែលអាចគិតដើម្បីអ្នកដទៃ និងរស់នៅដើម្បីអ្នកដទៃ អំណាចនៃការស្បថនឹងលេចចេញមក។ មនុស្សជាច្រើន តើអ្នកគិតថាពួកគេមានអំណាចនៃការស្បថទេ? គាត់មានអំណាចនៃឆន្ទៈ។ តើអំណាចនៃពាក្យសច្ចានៅឯណា? អំណាចនៃពាក្យសច្ចាគឺស្ថិតនៅក្នុងចិត្ត។ អំណាចនៃពាក្យសច្ចាមិនមែននិយាយអំពីការប្រាប់អ្នកដទៃទេ ប៉ុន្តែជាការធ្វើការដោយស្ងៀមស្ងាត់ដោយចិត្តពិតរបស់អ្នក។
មាគ៌ាបដិបត្តិៈ បើបច្ច័យថ្ងៃនេះ អ្នកនៅតែត្រូវបដិបត្តិទៀត លុះធ្វើសច្ចានេះ ទើបអាចសម្រេចបានផល។ ព្រះពុទ្ធមិនដែលគិតចង់ក្លាយជាព្រះពុទ្ធ ហើយក៏មិនគិតចង់ជួយអ្នកដទៃដែរ ប៉ុន្តែព្រះពុទ្ធទ្រង់ធ្វើកិច្ចការរបស់ព្រះពុទ្ធជារៀងរាល់ថ្ងៃ ហើយជួយសង្គ្រោះសត្វលោកបានដោយរបៀបណា? មនុស្សយើងចង់ក្លាយជាមនុស្សល្អ ដរាបណាអ្នកធ្វើអំពើល្អជារៀងរាល់ថ្ងៃ ហើយមិនគិតថា “ខ្ញុំជាមនុស្សល្អ” តើអ្នកជាមនុស្សល្អទេ? ដូច្នេះ តើកុសលមកពីណា? ធ្វើការដោយស្ងៀមស្ងាត់។
បុគ្គលអាចលះបង់នូវបាបកម្មខាងផ្លូវកាយ និងសេចក្តីលោភៈ សេចក្តីក្រោធ និងអវិជ្ជាក្នុងចិត្តបាន នោះព្រះអង្គពិតជាប្រតិបត្តិដោយឧស្សាហ៍ព្យាយាមតាមមាគ៌ាព្រះពុទ្ធសាសនា។
មនុស្សភាគច្រើនដែលសិក្សាពុទ្ធសាសនា និងគោរពបូជាព្រះពុទ្ធ តែងស្នើសុំអ្វីមួយ បើអ្នកសុំអ្វីមួយ មានន័យថា អ្នកចង់បានអ្វីមួយ នោះអ្នកនឹងមានចិត្តចង់ចំណេញ និងខាត។ ទោះជាធ្វើអំពើល្អបែបណាក៏ដោយ ថ្ងៃនេះខ្ញុំមិនបានសុំអ្វីទេ ខ្ញុំយល់ថា ការរៀនសូត្រពីព្រះពោធិសត្វគឺជាកាតព្វកិច្ចរបស់ខ្ញុំ ការរៀនពីព្រះពុទ្ធសាសនាគឺជាកាតព្វកិច្ចរបស់ខ្ញុំ ហើយការឲ្យអ្នកដទៃគឺជាកាតព្វកិច្ចរបស់ខ្ញុំ ខ្ញុំមិនមានលក្ខខណ្ឌអ្វីជាថ្នូរនឹងការនោះទេ។ ខ្លួនខ្ញុំផ្ទាល់ បើមិនដូច្នេះទេ ខ្ញុំនឹងមិនអាចសម្រេចបាននូវពុទ្ធសាសនាឡើយ។ ហេតុអ្វីបានជាមនុស្សជាច្រើនបរាជ័យ ទោះបីពួកគេផ្តល់ឱ្យ? ព្រោះពេលគាត់ឲ្យ គាត់គិតចង់យកមកវិញ។ ប្រសិនបើមនុស្សម្នាក់អាចទទួលបានដោយផ្ទាល់ វាមានន័យថាគាត់បានលះបង់វាហើយ។ ព្រះពុទ្ធមិនដែលគិតចង់បានអ្វីពីយើងទេ ប៉ុន្តែព្រះពុទ្ធតែងតែជួយយើងមែនទេ? តើយើងខ្លួនឯងធ្វើអំពើល្អ ហើយព្រះពុទ្ធទ្រង់ប្រទានពរដល់យើងឬ? ដូច្នេះ ក្នុងនាមជាមនុស្សលោកអ្នកត្រូវតែរៀនមានគុណធម៌គ្មានកំណត់ ដើម្បីបានពរជ័យគ្មានកំណត់។ តើគុណធម៌មិនចេះចប់មកពីណា? គឺការរក្សាសិក្ខាបទ។ តើគុណធម៌មិនចេះចប់មកពីណា? នោះគឺដោយសារតែអ្នកឱ្យដោយមិនមានបំណងអាត្មានិយមណាមួយនៅពេលដែលមនុស្សម្នាក់ឱ្យដោយមិនមានបំណងអាត្មានិយមណាមួយ, អ្នកមានសីលធម៌.
ពុទ្ធសាសនិកមិនគួររស់នៅដើម្បីខ្លួនឯងទេ តែត្រូវធ្វើជាមនុស្សល្អ និងជួយអ្នកដទៃបន្ថែមទៀត។ ពេលអ្នកជួយអ្នកដទៃដោយមិនគិតពីខ្លួនឯង តើអ្នកមិនបានអ្វីតបស្នងទេ? នៅលើផ្ទៃដី ទ្រឹស្ដីខ្លះគឺទទេ វាមិនងាយស្រួលទេក្នុងការសម្រេចបាននូវស្ថានភាពមិនគិតតែពីប្រយោជន៍ផ្ទាល់ខ្លួន! ប៉ុន្តែក្នុងជីវិតពិត មានមនុស្សជាច្រើនដែលធ្វើការងារដែលមិនអាត្មានិយមទាំងនោះ។ នេះជាអ្វីដែលលោកគ្រូតែងតែប្រាប់អ្នករាល់គ្នាថា ម្តាយគ្មានខ្លួន គាត់មើលថែកូន និងគ្រួសារដោយគ្មានភាពអាត្មានិយម គាត់មិនចង់បានអ្វីពីគ្រួសារទាល់តែសោះ របស់ម្តាយ។ ដូច្នេះហើយ ម្តាយនៅទូទាំងពិភពលោក ត្រូវបានគេគោរពយ៉ាងខ្ពង់ខ្ពស់ ហើយត្រូវបានគេហៅថាជាម្តាយដ៏អស្ចារ្យ។ នៅពេលដែលមនុស្សម្នាក់ផ្តល់ឱ្យដោយមិនគិតតែពីខ្លួនឯងនោះគាត់បានបំបែក “រូបភាពខ្លួនឯង” ផ្ទាល់ខ្លួនរបស់គាត់។ ដូចជាមនុស្សជាច្រើនបានធ្វើអំពើល្អជាច្រើនដែរ មនុស្សម្នាពោលថា “អ្នកបានធ្វើអំពើល្អច្រើនណាស់ អ្នកមានបុណ្យច្រើនណាស់!” “ទេ ខ្ញុំមិនបានធ្វើអ្វីទេ។ មានគុណធម៌” តើអ្នកពិតជាមានគុណឬទេ? បាទ។ តើអ្នកត្រូវការនិយាយដោយខ្លួនឯងទេ? នេះជាវិធីមួយដើម្បីរៀនព្រះពុទ្ធសាសនានិងធ្វើជាមនុស្សល្អ។
គុណធម៌ និងគុណធម៌ស្ថិតនៅក្នុងគំនិត និងសកម្មភាពនៅក្នុងចិត្តរបស់អ្នក។ តើអ្នកបានគងរបស់អ្នកដោយរបៀបណា? អ្នកបានធ្វើអំពើល្អដោយគ្រាន់តែគិតអំពីការជួយអ្នកដទៃ។ «ខ្ញុំនឹងជួយគាត់ ខ្ញុំនឹងជួយគាត់ ខ្ញុំនឹងជួយគាត់» ។ កាលណាអ្នកធ្វើបានពិត គុណធម៌នឹងមកដល់ ព្រោះសីលរបស់អ្នកធ្វើឲ្យអ្នកចំណាយពេលវេលា និងលះបង់ប្រយោជន៍ខ្លួនដើម្បីប្រយោជន៍អ្នកដទៃ នោះអ្នកនឹងឈានដល់សភាពគ្មានរូប។ ការមិនធ្វើដើម្បីខ្លួនឯងតែសម្រាប់អ្នកដទៃទេ បង្ហាញថាអ្នកមានសិក្ខាបទក្នុងមនសិការរបស់ខ្លួនហើយ។ តើផ្លូវនៃសិក្ខាបទជាអ្វី? “ជឺ” មានន័យថា សិក្ខាបទ ហើយ “ដាវ” មានន័យថា មាគ៌ាព្រះពុទ្ធសាសនា។ បើចង់បានព្រះពុទ្ធត្រូវគោរពសិក្ខាបទ។ ពេលអ្នកទប់ចិត្តអាត្មានិយមក្នុងការជួយអ្នកដទៃ អ្នកមានផ្លូវនៃសិក្ខាបទ។
មនុស្សជាច្រើនមានគំនិតអាត្មានិយមច្រើនពេក និងគំនិតរំខានក្នុងជីវិតជារៀងរាល់ថ្ងៃពួកគេមានការលោភលន់ ការវង្វេងនិងគំនិតមិនពិតច្រើនពេក ពួកគេចង់បានរឿងនេះ ហើយពួកគេមិនអាចគ្រប់គ្រងគំនិត និងគំនិតរបស់ខ្លួនបានទាល់តែសោះ។ តើការមានចិត្តមានន័យយ៉ាងណា? នៅពេលដែលនរណាម្នាក់ប្រាប់អ្នកពីអ្វីមួយ ហើយបេះដូងរបស់អ្នកធ្វើចលនា នេះហៅថាការមានចិត្ត។ តើអ្វីជាគំនិត? នៅពេលអ្នកឃើញអាហារឆ្ងាញ់ៗ ឬរបស់ដ៏ស្រស់ស្អាត អ្នកចង់កាន់កាប់វា ហើយបន្ទាប់មកគំនិតកើតឡើង នៅពេលអ្នកមិនយល់អ្វីមួយ គំនិតរំខាននឹងកើតឡើង។ កាលណាមនុស្សមានគំនិត នោះគេកំពុងប្រើហេតុនិងផលដើម្បីប្រព្រឹត្ត។
មូលហេតុ និងផលគឺធ្ងន់ធ្ងរណាស់ វាជាស្រមោលដែលមិនអាចលុបបាន បុគ្គលដែលមិនមានចិត្តបរិសុទ្ធ ប្រាកដជាបង្កើតហេតុ និងផល។ សព្វថ្ងៃនេះយើងតែងតែសួរថា “តើលទ្ធផលនឹងទៅជាយ៉ាងណា?” អ្នកដឹងពីលទ្ធផលល្អបំផុតប្រសិនបើអ្នកលួចអ្វីមួយថ្ងៃនេះលទ្ធផលគឺអ្នកត្រូវបានគេចាប់ ពួកគេ។ ផលដែលកើតជាផល បើធ្វើអំពើល្អ រមែងបានផលល្អ បើចិត្តបរិសុទ្ធ អ្នកនឹងបានផលដ៏បរិសុទ្ធ បើអ្នកមានសមណៈក្នុងថ្ងៃនេះ សិក្ខាបទ អ្នកនឹងមានផល។ បុគ្គលដែលរក្សាសិក្ខាបទឲ្យបានល្អច្រើនតែប្រាប់ថា «អ្នករក្សាសិក្ខាបទឲ្យបានល្អ» «ម៉េចមិនខឹងម៉េចនឹងបណ្ដោយទៅ? ដឹងច្បាស់ហើយ ព្រោះថ្ងៃនេះជាថ្ងៃនេះ ហើយថ្ងៃស្អែកជាថ្ងៃស្អែក។ តើថ្ងៃនេះដូចថ្ងៃស្អែកទេ? មិនដូចគ្នាទេ។ តើថ្ងៃស្អែកដូចគ្នានឹងសប្តាហ៍ក្រោយដែរទេ? មិនដូចគ្នាទេ។ តើសប្តាហ៍ក្រោយដូចខែក្រោយដែរឬទេ? មិនដូចគ្នាទេ។ តើខែក្រោយនឹងដូចឆ្នាំក្រោយទេ? ប្លែកទៀតហើយ។ អ្វីៗប្រែប្រួល ដូច្នេះហើយ ទើបហៅថា អនិច្ចា។
រឿងល្ងង់ខ្លៅមនុស្សយើងគឺនៅពេលយើងមិនអាចរកអ្វីចេញបាន យើងនៅតែព្យាយាមជីករកវា ហើយព្យាយាមគិតដល់គ្រប់ការគិតនិងសកម្មភាពរបស់យើងគឺធ្វើខុសរាល់ថ្ងៃ។ ប្រាប់ខ្ញុំតើមានថ្ងៃណាដែលអ្នកមិនបំពានសិក្ខាបទទេ? បើជិះឡានឃើញស្រីស្អាតហើយមើលមុខយូរបន្តិចគឺខូចសិក្ខាបទ បើថ្ងៃនេះឃើញប្រុសសង្ហាហើយមើលមុខគាត់យូរជាងនេះទៀតគឺខូចសិក្ខាកាមហើយ។ ពុទ្ធសាសនិកហើយ អ្នកគិតថាគួរយកបន្តិចទៀត ក៏ជាការបំពានលើសិក្ខាបទដែរ អ្វីៗកើតឡើងដោយគំនិត និងចេតនារបស់អ្នក។
